EMZİKLİLİK (LAKTASYON) DÖNEMİNDE BESLENME

Yeni doğan bebeğin beslenmesi için annenin salgıladığı sütün enerjisi ve besin ögesi içeriği, annenin beslenmesinde yer alan besinler ile vücut depolarından sağlanmaktadır. Emzirme döneminde olan bir annenin beslenmesindeki temel amaç; kendi enerji ve besin ögeleri gereksinmesini karşılamak, enerji ve besin ögesi depolarını dengede tutmak, yeni doğanın optimal büyüme ve gelişmesini sağlamaktır. Laktasyon dönemin beslenmesi gebelik döneminden itibaren önem kazanmakta ve gebelikte biriken deri altı yağ dokusu bu dönemde kullanılmaktadır. Emzirmek enerji harcamasını artırdığı için doğumu takiben emzirmeye başlayan annelerde ilk haftadan itibaren ağırlık kayıpları başlar ve gebelikteki fazla ağırlık kazanımları da ortadan kalkar. 

Emziklilikte Enerji ve Besin Ögesi Gereksinimi

Enerji Gereksinimi

Emzikli annenin salgıladığı sütteki enerjinin önemli bir kısmı annenin beslenmesinden ve gebelik süresince depoladığı deri altı yağ dokusundan salgılanır. Emzikli annenin enerji gereksinimi doğumdan sonraki ağırlığı baz alınarak düzeltilmelidir. Emziklilikte normal enerji ihtiyacına 500 kkal enerji ek olarak verilmelidir. Emziklilik döneminin özellikle ilk 6 aylık döneminde düşük enerjili diyetler uygulanmamalıdır.

Protein Gereksinimi

Gebelikte olduğu gibi emziklilik döneminde de diyetin protein düzeyi ve biyolojik kalitesi önemlidir. Artan protein gereksinimi karşılanmadığı zaman annenin dokularından protein kullanılır. Bu durum anne sağlığını bozmakla birlikte anne sütünün hacmini ve protein miktarını düşürür. Bu dönemde total enerjinin %12-15’inin proteinlerden karşılanması proteine olan ihtiyaca cevap verebilmektedir. Annenin diyeti incelenerek hayvansal protein tüketimine göre hesap yapılmalıdır.

Karbonhidrat Gereksinimi

Emziklilik dönemindeki karbonhidrat gereksinimi normal yetişkin bireylerin gereksinimi ile benzer olup total enerjinin %50-60’ının karbonhidratlardan karşılanması gereklidir.  Laktasyon döneminde önerilen bu miktar, uygun kan şekeri seviyesinin sağlanması, ketoneminin önlenmesi ve yeterli miktarda süt üretimi için annelerin beslenmelerinde yeterli enerjiyi sağlamaktadır. Karbonhidrat kaynağı olarak ise özellikle meyveler, sebzeler, tam tahıllar, kuru baklagiller gibi kompleks karbonhidratların tüketilmesine özen gösterilmeli basit şeker tüketiminden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

Yağ Gereksinimi

Gestasyonel yaş, laktasyonun süresi ve genetik özellikler anne sütünün yağ asidi kompozisyonunu etkileyen diğer faktörlerdendir. Anne sağlığı ve ideal anne sütü içeriği için diyette yağlardan gelen enerji total enerjinin %25-30’unu karşılamalıdır.

Doymuş ve çoklu doymamış yağ asitleri anne sütünün temel yağ asitleridir. Emziklilik döneminde diyetle alınan çoklu doyamamış yağ asidi miktarının artması anne sütünün çoklu doymamış yağ asidi oranını artırırken, doymuş ve trans yağ asidi miktarının artması ise anne sütünde çoklu doymamış yağ asidi oranını azaltır. Emzikli kadınların n-3 yağ asitleri gereksinimlerini karşılayabilmeleri için haftada en az 2 defa balık tüketmeleri gerekmektedir.

Vitamin ve Mineral Gereksinimi

Emziklilik döneminde vitamin ve minerallerin gereksinmelerinin çoğunda artış mevcuttur. A ve E vitaminleri, B1, B6 ve B12 vitaminleri, C vitamini ve iyot gibi mikro besin ögelerinin gereksinimi gebelik dönemine göre emziklilik döneminde daha fazladır. Emziklilik döneminde süt üretimi için kalsiyum (Ca) gereksinimi artmaktadır. Bu dönemde günlük gereksinimi karşılayacak şekilde tüketilen süt ve süt ürünlerinin tüketimi bebeğin günlük Ca gereksinimin karşılanmasının yanı sıra annenin kemik kemik Ca depolarının da korunmasını sağlayacaktır.

Sıvı Gereksinimi

Anne sütünün çok önemli bir miktarı sudur ve bu su anneden temin edilerek süt salgılanmaktadır. Anne sütünü devamlı kılan en önemli faktör yeterli miktarda sıvı alımıdır. Bebeklerini emziren annelerin uzun süreli ve yeterli süt üretebilmeleri için susuz kalmamaları ve artan su ihtiyaçlarını karşılamaları gerekir. Anneler emzirme esnasında susadıklarını fark ederler. Bu ihtiyacı anne bebek ile olan birlikteliğini bozmadan emzirme işlemi devam ederken hemen giderilmeli, emzirmenin bitimi beklenmemelidir. Salgılan süt miktarının değişmemesi için de günlük 2,5-3 litre sıvı tüketilmelidir.